Verkenning productie biogas op landbouwbedrijven, HKB (2012)
Kan vergisting van biomassa bijdragen aan een rijker landschap?
Deze vraag stond aan de basis van het onderzoek ‘Duurzaamheid is bullshit’. Vergisting van mest levert een kleine, maar groeiende, bijdrage aan de totale energieproductie. Helaas blijken de ruimtelijke effecten van deze vorm van energieopwekking vooralsnog bij te dragen aan schaalvergroting en een meer eenvormig landschap, met name door de inzet van maïs als te vergisten co-product. In ons onderzoek kwamen we tot de conclusie dat de vergisting van biomassa niettemin op een kansvolle manier kan worden ingezet voor een verrijking van het landschap.
Positieve effecten zijn vooral te koppelen aan de inzet van mono-vergisters, waarbij immers geen productie en transport van co-producten nodig zijn. Deze veelal kleinere vergisters zijn bovendien beter in het landschap in te passen en ze geven boerenbedrijven een nieuwe, grote rol in de samenleving: niet alleen als producent van voedsel, maar ook als lokale energieleverancier en als schakel in een meer duurzaam landschapsbeheer. Dit laatste doordat ze met het sluiten van de mestkringloop een positieve bijdrage leveren aan de ontwikkeling van natuur en van een grotere biodiversiteit.
De grootste milieuwinst is te behalen met het reduceren van de ontwikkeling van broeikasgassen als methaan en koolstofdioxide. De subsidieregelingen richtten zich ten tijde van het onderzoek nog vooral op de op te wekken energie. Een groter effect is te verwachten wanneer die meer op die reductie worden afgestemd.
Hoe werkt vergisting?
Vergisting is een proces waarbij bacteriën onder zuurstofloze omstandigheden organische stof afbreken. Bij mestvergisting wordt biogas gevormd met als hoofdbestanddelen de broeikasgassen methaan (CH4) en koolstofdioxide (CO2). Dit is een natuurlijk proces dat zich ook voordoet bij niet vergiste mest tijdens mestopslag en na het uitrijden van de mest op het veld. In een vergistingsinstallatie vindt de omzetting echter onder geconditioneerde omstandigheden plaats, waardoor meer methaan vrijkomt. Het verkregen biogas kan worden opgewerkt naar het niveau van aardgas of worden omgezet naar elektriciteit en warmte. Een deel van deze energie is voor eigen gebruik, wat overblijft wordt verkocht aan energiemaatschappijen als groen gas of groene stroom. Het digestaat dat na vergisting overblijft wordt gebruikt als vervangende mest op het land. Bij het meest gebruikte type vergister, de co-vergister, worden bij- of co-producten toegevoegd aan het vergistingsproces. De co-producten hebben een grotere energieopbrengst dan mest. Het zijn over het algemeen organische reststoffen uit de voedselindustrie of speciaal geteelde energiegewassen. Mono-vergisting is een vorm van vergisting waarbij deze co-producten niet nodig zijn. Deze installaties leveren minder energie.
